فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 6، شماره 2، تابستان 92 ، شماره پی در پی 20

بررسی دو عامل موسیقایی وزن و ردیف در غزلیات امیرخسرو دهلوی و حافظ

صفحه (0 - 0)
سوسن یزدانی،مسعود روحانی
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
امیرخسرو دهلوی شاعری موسیقیدان است، لذا در کاربرد عوامل موثر بر موسیقی شعر از مهارت خاصی برخوردار است، بنابراین مقایسۀ موسیقی غزلیات او با شاهکاری چون غزلیات حافظ سبب میشود تا آشکار گردد، حافظ از چه شگردهایی استفاده کرده است که با وجود به کارگیری بهتر عوامل ظاهری موسیقایی در شعر امیرخسرو دهلوی، در نهایت موسیقی شعر او دلنشین تر گشته است؟مقالۀ حاضر بر اساس الگوی ارائه شده درکتاب موسیقی شعر، با شیوۀ توصیفی- تحلیلی و مقایسه ای انجام گرفت و در نهایت این نتیجه به دست آمدکه : با وجود آنکه اوزان به کارگرفته شده در غزلیات حافظ به نسبت امیرخسرو تنوع کمتری دارد و از جهت کاربرد ردیف و قافیه نیز امیرخسرو دهلوی به سبب اشراف بر موسیقی، ردیفها و قافیه های غنیتری بکار برده است؛ اما در نهایت موسیقی برخاسته ازغزلیات حافظ بهتر از کار درآمده چرا که آهنگ شعر محدود به بحرآن نیست بلکه درنوعِ پیوست کلمات با یکدیگر و ایقاعهای شعر، موسیقی شگفت انگیزی آفریده میشود. لذا حافظ با استفاده از این شگرد زبانی از یک وزن ، موسیقیهای متنوعی آفریده است. درموسیقی کناری نیز او به جای آن که شعر و فضای آن را با ردیفهای طولانی محدود کند، ازشگردهای خاصّی، نظیر: هماهنگی فضای عاطفی شعر با حروف قافیه یا ردیف استفاده کرده است و بدین ترتیب موسیقی شعر حافظ منحصر بفرد گشته است.

کلمات کلیدی
امیرخسرودهلوی , حافظ , غزلیات , موسیقی شعر , وزن , ردیف